Het mooiste compliment dat ik kan krijgen, is wanneer iemand zegt dat ze het knap vinden dat ik zo positief in het leven sta. Maar hoe werkt dat eigenlijk; positief in het leven staan? En wat werkt vooral níet?

Negativiteit is onvermijdelijk

Positief in het leven staan betekent niet dat je nooit mag zeuren en niet verdrietig of boos mag zijn. Ook betekent het niet dat je altijd moet lachen en achter elke socialmedia-update de hashtag #dankbaar moet plakken. Vervelende gebeurtenissen horen nu eenmaal bij het leven. Een honderd procent perfect leven zonder ook maar enig lichamelijk of psychisch lijden bestaat niet. Het is dan ook totaal onrealistisch om daar naar te streven. Het is zelfs zo dat als je héél hard je best doet om gelukkig te worden, dit een averechts effect heeft. In mijn studieboek wordt dit mooi gezegd: “Het geluk wijkt zodra je het najaagt”. Als je positief in het leven staat hoef je die nare gebeurtenissen dus niet te negeren of altijd maar om te draaien naar iets positiefs. Júist niet. Allereerst, zou ik zeggen, omdat de positiviteit zijn waarde verliest: als àlles positief is, kan niets meer positief zijn. Ten tweede blijft het negatieve altijd op de achtergrond hangen als je het probeert te onderdrukken. Waardoor je niet goed kunt focussen op de zaken die er echt toedoen. Ik moet nu denken aan toen ik stopte met roken. De gedachte “ik wil roken!” was verboden en ik probeerde veel afleiding te vinden zodat ik er niet aan zou denken. Het gevolg: niet mogen roken was het enige waar ik nog aan kon denken. En veel gelukkiger maakte mij dat niet.

Loslaten vs. accepteren

Ik geloof dan ook niet in inspirerende self help guru’s die zeggen dat je negatieve gedachten of gevoelens los moet laten. Hoe werkt dat loslaten überhaupt? Door tegen jezelf te zeggen dat je een bepaalde gedachte niet mag hebben, zul je er alleen maar meer op focussen. Jullie kennen dat voorbeeld van de witte beer wel, toch? Het is een psychologisch experiment waarbij de proefpersonen werden gevraagd níet aan een witte beer te denken. Het bleek mogelijk te zijn om de gedachte van de witte beer voor een tijdje te onderdrukken, maar na afloop van het experiment dachten die proefpersonen juist extra vaak aan witte beren. Uit het zelfhulpboek Dit is jouw leven leerde ik een oefening, die ik als ‘nuchtere Tukker’ in eerste instantie veel te zweverig vond, maar die ik tegenwoordig regelmatig toepas. In plaats van dat je tegen jezelf zegt dat je het nare gevoel moet loslaten, zeg je dat je het gevoel toestaat. Ik ben bijvoorbeeld extreem vaak zenuwachtig, voor de stomste dingen. Soms is het zo erg dat ik er niet eens van kan slapen. Bijvoorbeeld als ik in mijn eentje ergens naar toe moet waar ik nog nooit eerder ben geweest. “Doe toch niet zo stom, je hebt dit al zó vaak meegemaakt en het kwam al-tijd goed, dus nu ook, je hebt er he-le-maal niets aan om je hier nu druk over te maken dus laat het los” gaat er dan door mijn hoofd. Wordt mijn zenuwachtigheid daardoor minder? Nee, het wordt zelfs erger. In de oefening sta je eerst stil bij wat je voelt, zonder er over te oordelen. Daarna zeg je in jezelf ‘Dit wat ik nu voel (verdriet, boosheid, zenuwachtigheid) is moeilijk voor me en dit mag er zijn’. Voor mij zorgt het er in ieder geval voor dat ik mijn energie niet meer hardhandig hoef te richten op blij/gelukkig/zorgeloos zijn, waardoor er energie overblijft om mij te richten op de dingen die er voor mij echt toe doen. Dit idee staat ook centraal bij Acceptance and Commitment Therapy (ACT), waar ik laatst een workshop over had, heel boeiend!

Positief in het leven staan

Positief in het leven staan, heeft dus niets te maken met ervoor zorgen dat alles in je leven goed gaat. Mijn moeder is één van de meest positieve mensen die ik ken; ze heeft humor, denkt in oplossingen, is heel actief met van alles en nog wat en is zelfs nu nog begonnen met een HBO-studie. Ook ken ik iemand die in ongeveer dezelfde situatie als mijn moeder zit, maar die totaal ontmoedigd bij de pakken neer is gaan zitten en boos is op de wereld. Wat is dan het verschil? Ik denk met name het waarderen van de fijne dingen en actief blijven investeren in persoonlijke groei. En tegelijkertijd negatieve emoties en gebeurtenissen wel erkennen, maar zonder er in meegesleurd te worden, waardoor er energie overblijft om een zinvol leven te leiden. Net als dat je, bijna ongemerkt, in een negatieve sleur terecht kan komen, werkt positiviteit namelijk ook aanstekelijk. De broaden and built theorie stelt dat je door het ervaren van positieve emoties je aandacht, denken en handelen verbreedt waardoor je situaties van een afstandje kunt bekijken en beter bent in het oplossen van problemen. Die positieve emoties dragen er ook weer aan bij om negatieve emoties beter te reguleren. Je komt als het ware in een opwaartse spiraal. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, dat snap ik ook wel. Als je het vanuit een evolutionair perspectief bekijkt dan is het logisch dat onze hersenen geprogrammeerd zijn eerder gevaar te herkennen dan positieve situaties om onze overlevingskans te vergroten. Maar ik denk wel dat je hier jezelf in kan trainen.

Mijn geheime ingrediënten

Dus mocht je je afvragen hoe ik ondanks alles wat er de laatste weken is gebeurd tòch positief kan blijven, dan is dat ten eerste omdat ik accepteer wat ik niet kan veranderen. Hoe hard ik mijn best zal doen, Bunny von D zal niet ineens weer leven en Steve zal niet vandaag op magische wijze ineens topfit en gezond zijn. Wat ik wel kan doen is lief zijn voor mijzelf en zeggen dat ik verdrietig mag zijn omdat ik Bunny mis. Dat ik mag huilen met snot. En dat ik bang mag zijn omdat ik niet weet hoe lang het nog duurt voordat Steve weer beter wordt. En ten tweede omdat ik zo ruimte overhoud om stil te staan bij de fijne dingen: bordspelletjes spelen met Steve, met hem praten over de grappige dingen die we met Bunny hebben meegemaakt, verbondenheid voelen en dankbaar zijn voor die fijne momenten zonder dat te forceren. En vooral het leven niet te serieus nemen. Kort gezegd: een beetje zelfcompassie, vertrouwen in de toekomst hebben en een flinke dosis humor, zijn mijn geheime ingrediënten om positief in het leven staan.

Aanstaande donderdag komt er een review online van het zelfhulpboek ‘Dit is jouw leven’ voor wanneer je wat hulp kan gebruiken bij positief in het leven staan!

Deze blogpost bevat affiliatelinks want studeren is duur. Lees mijn disclaimer voor meer info.